Peru

Cusco, Cusqueña, Quechua, Cuy...

Ofwel, neen, geen ordentelijk chronologisch met een rode draad aan mekaar gebreid verslag deze keer 

De schrijfvingers zijn zowat bevroren, het writersblock hijgt in mijn nek, dus hophop, tikkentikken, redden wat er te redden valt voor er weer zo´n megagat van een maand of wat ontstaat! Het idee is om vervolgens gewoon lekker bij te tikken en up te daten bij nieuwe invallen, en alleen voor de ' echte'  Grote Gebeurtenissen aparte paragrafen in het leven te roepen.
Het risico dat het lang, veel en vaak gaat worden blijft natuurlijk  gewoon een realiteit...  zéker aangezien dit deeltje gaat over Cusco, de stad waar we met een korte uitstap toch al aan ons derde hotel bezig zijn én tegelijkertijd ons langste hotelverblijfsrecord hebben geklokt (negen dagen in één en hetzelfde hotel), waar we nog moeten uitrekenen of we de totale verblijfsduur van Quito al hebben overtroffen, waar we heus wel weer een keer weg willen -al was ´t maar voor een dagje- maar waar stakingen, protesten en wegblokkades nog wel eens anders zouden kunnen beslissen...

Maarre... hoe begin je nou eigenlijk zoiets, als je de wetten van de chronologie (en van de orde- en volledigheidsneuroot van de schrijver) links wilt laten liggen? Gewoon maar ergens, in niets-zeggend-over-belangrijkheid-volgorde??

Verschil van dag en nacht
Want een beetje beginnen bij het begin, al is het dan met terugkerende natuurverschijnselen, voelt toch wel lekker vertrouwd 

Dit OudHollandse spreekwoord zou zomaar hier bedacht kunnen zijn wat ons betreft! Waarom? Omdat het hier Koud is, met een Hoofdletter K, overál!
Oké, overdrijven is een vak apart, maar laat het me proberen uit te leggen. Overdag, áls het zonnetje schijnt is het ongenadig warm, brandt de hoofdhuid bijna van het koppie en is factor 15 geen overbodige luxe voor die rode neus. Tot je even, héél even maar, in de schaduw stapt, of er een wolkje voor de zon kruipt... dan daalt de gevoelstemperatuur meteen tot rond het vriespunt 

 Kun je nagaan hoe het voelt als er de hele dag geen zon door de grijze massa weet te dringen! Aan de andere kant voel je het wél meteen wanneer er in dat grijze dekje een dunnere laag zit, want dan kun je meteen weer aan de slag met afpellen; wordt het deze keer de sjaal die afgaat, of toch maar een rits die openkan? Nog even aankijken? Of geloven dat de zon het gaat winnen de komende 10 minuten?
Ach, twee zeurende Hollanders, die het niet kunnen laten over het weer te zaniken... Ik hoor het jullie denken (en natuurlijk klopt dat ook) maar weet je, het is zó anders dan je je thuis, lekker op een warme (want met stof beklede) bank bedenkt, terwijl je de beschikking hebt over een kledingkast vol warme, ruimzittende, lekkere kleding, verschillende soorten en maten jassen, en níet te vergeten... een (centrale) verwarming!
Het is echt een verschil van dag en nacht of je door de dag heen, of minstens ´s avonds als je thuiskomt, weet dat er warmte zal zijn, dat er geen ramen en deuren openstaan waardoor de `frisheid` binnenwaait, dat er een tafel zonder glasplaten is om lekker aan te eten, op een stoel met een stofje waar je je koude lijf niet nog verder van bevriest. En dan daarna een lekker heet kopje koffie, thee, drankje op een warme bank, de sloffen aan, kussentje in de rug en genieten maar... Hier is het koud, het weer, de ruimte waarin je je bevindt, de meubels waarop je zit, de restaurantjes waar je eet, alles en overal!
Dan merk je pas hoe luxe én hoe heerlijk het is als je je kunt opwarmen, als je het zelf in de hand hebt hoe warm je omgeving is, als je af en toe gewoon ergens wat warmte voelt om je heen! En hoe je humeur en energie ongemerkt beinvloed worden door kou, door bezig zijn met `welke lagen kleding kan ik vandaag nog over mekaar aantrekken`, om even later alweer aan het afpellen te zijn, of te wensen dat je toch écht die handschoenen nu wel mee had genomen... Een kopje thee is heerlijk, míts het echt heet is, niet het halflauwe wat je hier geserveerd krijgt... Ander kookpunt? Andere gewoontes? Ander servies? Geen flauw benul, maar afkoelen lijkt alles hier heel goed te kunnen!
We prijzen ons momenteel dan ook in- en intens gelukkig met een nieuwe kamer, die aan de binnenkant van het hostel ligt én onze gehuurde minidraagbare radiator 

 Heerlijk, dat als Werner de dekens ´s nachts weer eens van me gejat heeft, dat ik dan nog kan terugvechten in plaats van verstijfd te proberen hem te bewegen eerlijk te delen! Geweldig, om na het douchen de handdoek niet krampachtig om je heen te hoeven klemmen, en die warme sokken tegelijkertijd aan de (krampende) voetjes te proberen te krijgen! Ongekend, om ´s avond na het eten niet meteen in bed te hoeven kruipen, de nek in een rare bocht gewrongen tegen het hoofdeinde, deken tot aan de kin, maar gewoon lekker op een (deze keer ook met een indigena stofje beklede!) stoel nog lekker wat naar CNN te kunnen kijken! 
Oftewel: we hebben het ware geluk gevonden in ons nieuwe hostel 

 (Thnk u Erik!!!)

Prachtige parades
Dat geluk zich op heel veel verschillende manieren kan manifesteren in één en dezelfde stad, blijkt uit onze eerste dagen hier. Niksvermoedend wandelden wij na een hotelontbijtje genuttigd te hebben, voor het eerst gericht naar het stadscentrum. De dag ervoor was namelijk in beslag genomen door aankomen met een vertraagde vlucht, ingepalmd worden door een tourtante en toch maar even zelf informeren, maar da´s een ander verhaal... maar dat vind je bij Tourtante en t(r)ips.
Het zonnetje scheen, de Lonely zat in de tas, het fototoestel nog maar even niet (we hebben ons inmiddels aangewend om, indien mogelijk, in een nieuwe stad eerst even te ´voelen´ hoe veilig het is qua pickpockets en andere kleine rottigheid), de wandelschoenen aan, kom maar op met dat mooie centrum!
Anderhalve straat verder stuitten we op een fikse mensenmassa... kleuren, geuren, geroezemoes... Wa´s dah? 
Kostuums, kleden, spandoeken... nee, een demonstratie lijkt het toch niet te zijn. Dansjes, gezang, muziek... Carnaval?
Genietend wandelden we over de andere weghelft door naar onze bestemming, het Plaza de Armas, het centrale en prachtige plein van Cusco. Daar aangekomen werd ons duidelijk dat de rij mensen die we voorbij waren gewandeld klaar stond om in een parade langs een podium én een groot publiek langs het hele plaza te trekken. Hier werden de dansen en gezangen nóg feestelijker, de kleuren kwamen nog beter tot hun recht, oftewel, we vielen met dit feestje met onze neus in de boter!
Na wat gevraag en gevis werd ons duidelijk dat dit te maken had met feestvieren voor de stad Cusco, vanuit alle windrichtingen die daar bij hoorden kwamen mensen hier aan meedoen. 
De volgende dagen waren we verrast dat er nóg meer van dit soort parades bleken te worden gehouden, nog uitbundiger, met ´carnavalswagens´ en meer, veel meer mensen. We hebben echt de hele dag door genoten van al deze pracht (al hebben we af en toe wel een wandelingetje naar andere stukjes stad gemaakt hoor), en konden niet anders dan onszelf gelukkig prijzen dat we toevallig op het juiste moment op de juiste plek waren, dat we de tijd en ruimte in ons schema hadden om niet nu al alle dagtrips en tochten te moeten gaan doen die hier nu eenmaal ´moeten´, dat we gewoon lekker op ons gemak konden schuiven met onze plannen en hier rond konden blijven hangen!
Een optreden van een Peruaanse ´westers aandoende´ band, die top 100allertijden nummers ten gehore gaf op een mooie avond, was een minder succesvolle aangelegenheid... ´t is toch anders als je probeert ´Black Betty´ mee te bleren, terwijl de zanger vals iets bijna Engels zingt en de gitarist er ook nét effe wat naast zit... Of is dit soms het moment om ons gelukkig te prijzen met de topbands die wij in ´t Nederlandse en specifiek natuurlijk in ´t Nijmeegse mogen zien 

Haperende happen
Eten, iets wat ongemerkt en gemerkt een steeds belangrijkere plek lijkt in te nemen in het reizen... Is het omdat we nu juist een aantal weken zijn ´aangewezen´ (want inbegrepen bij de overnachtingsprijs, en us bint nog steeds zuunige Hollanders en laten dat natuurlijk níet staan!) op hotelontbijtjes, dat het soms zo tegen begint te staan? Elke dag een gedekte ontbijttafel, iemand die vriendelijk vraagt hoe je je ei wilt (nou, eigenlijk gewoon weer eens níet), koffie of thee (ja, maar dan warm en lekker graag), de bolletjes boter en de aardbeienmermelade... Ik wil kaas, échte kaas! Ik wil vleeswaar, en dan niet die rare ham, die op boterhamworst lijkt, en nergens naar smaakt! Werner wil hagelslag, smeerbare boter, en brood, vooral méér brood (zijn buikje begint gelukkig alweer te getuigen van het meer-meer-meer 

)
Maar ja, dat blijkt dus écht niet te regelen te zijn, zelfs niet in een grote supermarkt in een erg op toeristen ingestelde stad als Cusco... we hebben écht gezocht, hard ons best gedaan, maar kunnen niet anders dan constateren dat er niets anders opzit dan... pindakaas kopen 

 Goed, toegegeven, dat lost alleen mijn probleem op, en maakt dat van Werner alleen maar schrijnender, want hij vindt het viezer dan vies, en zit nu dus ´s ochtends opgescheept met een genietende, maar erg stinkende Dago aan tafel!
Iemand nog tips om die arme jongen hier doorheen te helpen?

Tourtante en t(r)ips
Voor het eerst hadden we een hotel gereserveerd voor de eerste dagen van ons verblijf, aangezien we op het hoogstepunt van het seizoen in Cusco zouden aankomen en geen zin hadden om ergens verweg boven op een van de bergen van de stad terecht te komen na een lange zoektocht. We zouden, een ongekende luxe voor ons, afgehaald worden op het vliegveld en naar ons kamertje gebracht worden. Dit alles was in gebroken engels via de mail afgesproken met Rosanna, maar met ons vluchtnummer en onuitspreekbare namen zou het vast wel goed komen. Nadat we onze bagage veiliggesteld hadden voor zeer eenvoudige diefstalopties of per ongelukkige vergissingen - een bagageband die open en bloot in de algemene inloophal van een vliegveld uitkomt, zonder enige check op correcte combinatie van eigenaar en tas, koffer of rugzak... dát waren we ook nog niet tegengekomen de afgelopen maanden

- zochten we vol verwachting naar onze Rosanna. En ja hoor, daar stond iemand met een bordje Wilhelmus Reijnen (fijn hè, paspoortnamen!), hebbes, en samen doken we een grote taxi in.
Wat spreekt ze goed engels! Jeetje, blijkbaar was schrijven moeilijker dan spreken, apart. Bij aankomst bij Llipimpac, ons stulpje voor de eerste week, wees ze ons netjes onze kamer, nodigde ons uit voor ons eerste kopje cocathee en het inchecken. Natuurlijk zou ze zoals onderweg beloofd ook nog een en ander uitleggen over hét grote feest waarvoor we ook speciaal nu hierheen waren gekomen, de Inti Raymi.
Na even de nodige sanitaire zaken geregeld te hebben melden we ons bij de thee. Vriendelijk babbelend terwijl we de incheckformulieren invulden, begon ze ons verschillende tours en dagtrips te laten zien... Machu Picchu, treinkaartjes, citytour, Valle Sagrada... Hùh?!? Ja, dat kan ik allemaal voor jullie regelen hoor!!! Nogmaals en met wat meer klem ´hùhden´ we haar toe, dat we Machu Picchu naar alle waarschijnlijkheid toch wel gingen zien aan het eind van onze Incatrail. `Oh, dat weet ik niet zeker of ik die nog voor jullie kan boeken...` Lijkt ons niet nee, dat mag je namelijk ongeveer een jaar tevoren al doen! Maarre, dat was zeg maar de vraag ook niet, want dat hebben we gewoon al geregeld! Nou dát was toch wel knap hoor! Langzaamaan werd ons duidelijk dat we werden aangezien voor makke schaapjes, vakantietoeristen die aan de hand genomen moesten worden om zo langs alle prachtige zij het standaardbestemmingen in en om Cusco geloodst te worden... en zo de tourtantes van deze wereld weer wat eenvoudig verdiende commissie rijker te laten worden. Want ondertussen bleek onze Rosanna Katharina te heten, en niet ´van´ het hotel te zijn!
Goed, niets mis mee, alleen  niet ons plan, dus probeerden we het gesprek terug te sturen in de richting van onze interesse, de Inti Raymi. Hiervoor moesten we namelijk wel nog rap iets regelen om er echt van dichtbij van te kunnen genieten. Dát was ons vantevoren niet helemaal duidelijk geworden, hoe goed we de sites en guides er ook op hadden nageslagen. Nou, zij blij wij blij, toch een ´tour´ te verkopen. Maarre... zijn die kaartjes écht 80 dollar??? Hmm, ´t zal allemaal best, maar de vriendelijkheid had inmiddels toch wel een heel comercieel tintje gekregen en dus was onze achterdocht wakker geworden. Zij gaf ons een wat vaag blijvend verhaal over plaatsen op tribunes, veranderingen met voorgaande jaren, gids en chauffeur, en nog wat van die algemeenheden, en drukte ons vervolgens op het hart om er vooral samen over te praten én het vandaag, de eerste dag op grote hoogte, heel rustig aan te doen! Lekker op bed liggen, cocatheetje drinken... hoe laat zou ze terugkomen? Uurtje of 18.00u? Dan waren we vast wel bijgekomen hè?
Elkaar aankijkend bedachten we ´daar gaat onze rust´ want natuurlijk was ons plan anders: her en der wat meer informatie inwinnen over de gang van zaken bij die Intikaartjes!
Stipt op tijd stond ze ´s avonds voor de deur, en wij waren zoveel wijzer geworden dat we wisten dat de prijs klopte én dat we wisten welke vragen te stellen. Ze stelde na een aantal vragen voor dat we het natuurlijk ook gewoon zelf konden gaan lopen, en net als veel anderen proberen een plekje op de berg te bemachtigen... even goede vrienden. Hmm, nee, dat was dus net niet het plan, alleen willen we wel weten waar we aan toe zijn als we je zoveel geld gaan geven! Want natuurlijk bleef het niet bij de entree, maar da´s geen punt, als het maar ergens een beetje klopt... Afijn, we kwamen zover dat we een aanbetaling zouden doen, die ik op de kamer uit de verborgen portemonnee ging vissen. Bij terugkomst was ze al bijna vertrokken, en was de argwaan van eerder weer vol op de voorgrond. Nee Dago, niet zo slecht denken, ze heeft genoeg tijd hier doorgebracht, laat gaan!
Ach, ´t lange verhaal kan best een beetje korter, we slaan de gemiste afspraken, niet kloppende verklaringen, uitblijvende kaartjes, ruilhandel tussen tourtantes onderling, van hot naar her gesleept worden terwijl een deel van het program op de plek die we net weer moesten verlaten al begon, het wachten in een bus, op nog meer mensen die van nog meer tourtantes geen kaartjes hadden gezien, struisvogelpolitiek en stoicijns zeggen ´poco momento´ gewoon maar even over... Zondagmiddag, na de nodige woede, stress, ruzie en saamhorigheid met andere kijkers die ook niet heel en al te spreken waren over de gang van zaken bij diverse tourtantes 

, zaten we vijf hele minuten voor het daadwerkelijke begin van het belangrijkste deel van het moeilijk toegankelijke, once in a lifetime, zeer indrukwekkende spektakel dat Inti Raymi heet dan eindelijk op onze plaatsen! Hoe dat was? Tsja, dát valt in de beloofde categorie Grote Gebeurtenissen en zal snel een eigen paragraafje krijgen!

WORDT VERVOLGD... (wie krijgt er nou ook van die Han Peekel-flashbacks???)

... het beloofde vervolg

jaja, ´t duurt effe, maar dan komen we onze beloftes echt wel weer na hoor! Een kort vervolg van onze Cusco-aanse indrukken...

Koei versus cuy
Of ook wel, wat een verschillende schrijfwijze toch echt een héél verschillende maaltijd opleveren kan 

Koei, dat komen de meesten van ons toch met enige regelmaat tegen op een bordje eten, in allerlei varianten, verschijningsvormen en bereidingswijzen. Bij een piepertje en een kuiltje jus, naast de peultjes en de taugé bij de Teri Yaki van ome Knorr, of gewoon bij een lekker bammetje met champignonnetjes en een overheerlijk gefruit uitje... (nee hoor, het water loopt me echt heus waar helemaal niet in de mond hier boven het toestenbord!)
Cuy, dat klinkt gewoon precies hetzelfde hier in het Peruaanse, dus denken wij: hoe erg kan het zijn, ´t is een stukkie vlees, daar weten we vast wel raad mee. Want cuy, dat staat nou eenmaal op het lijstje van ´must tries´ als je in Ecuador en/of Peru bent, dus sluiten wij ons netjes aan bij deze reizende traditie en na rijp beraad en goed onderzoek kiezen we het restaurant dat zichzelf dé cuyspecialist in Cusco durft te noemen.
Er staan net als bij onze hollandse koei, verschillende bereidingswijzen en randverschijnselen bij deze cuyen. Werner kiest voor een wat ´modernere´, de picanto, en ik ga voor de traditionele ´al horno´, oftewel lekker uit de oven. Zo kunnen we halverwege het bord verwisselen en meteen een flink smaaktijdperk beslaan met z´n tweetjes.
Jammer genoeg blijkt de moderne niet meer zo fotogeniek te wezen als de traditionele, want de cuy van Werner is ontdaan van dat wat hem zo duidelijk onderscheidt van onze hollandse koei. De mijne daarentegen lijkt zo uit de Fred Oster-racebak ontsnapt te zijn en regelrecht het hokje van de oven in gerend te zijn.... 
Want voor wie het nog niet helemaal (zeker) wist, onze nationale renjerottrots uit vroeger dagen (was de bekendste niet André van Duin??), het knuffeldier dat voor velen van ons de jeugd heeft opgeluisterd, piepend bij het opendoen van de koelkast, het aardappelschilmesje horend of gewoon bij elk mogelijk blaadjes sla of wortel die de kooi in zou kunnen komen, onderwerp van menig spreekbeurt op basisscholen, dát is dus de cuy waar we het hier over hebben... de cavia 

Het is heel apart om hier bijvoorbeeld in een boekwinkel een boekje over cavia´s, sorry cuyen tegen te komen, maar dan niet in de informatieve ´hoe en wat met mijn huisdier´hoek maar bij de kookboeken!
En het is nóg aparter om zo´n dier inene op je bord te hebben liggen, want hoe hard je ook gewaarschuwd bent dat het echt nog zal lijken op die trouwe vriend van vroeger, het is écht schrikken als je die pootjes met alle nageltjes er nog aan zo in je rijst ziet ´graaien´, als je het koppie naar jouw koppie ziet ´kijken´, de knaagtandjes speels een stukje naar voren, het bekkie half open, gericht op het blaadje sla... smakelijk eten!
Oké, een uitdagend persoonlijk en cultureel experiment, dát is het zeker, en als zodanig is dit avondje uit geslaagd. Maar hoe zit het met de smaakpapillen? Willen die voortaan alleen nog maar cuy, of mag onze Hollandse (of binnenkort Argentijnse!!) dikbil blijven? Hier kunnen we kort en zeer unaniem op antwoorden:
voor ons is het koei ipv cuy! 
De cuy smaakt niet echt ergens naar, behalve dan naar aarde... en of dat nou komt doordat we weten dat die beesten maar wat rondscharrelen, laag bij de grond, of dat het de marinade is, of dat het tóch nog onze koppies zijn die roet in het eten gooien en er voor zorgen dat dit níet in de top 10 van meest verrukkelijke gerechten terecht kan komen, we weten het niet, maar smaaktechnisch was dit een duidelijk gevalletje ´eens en nooit meer´!

Tico taxi´s 
In alle landen, steden en dorpjes waar we tot nu toe geweest zijn, zijn de taxi´s toch steeds weer een in het oog springend onderdeel van het straat- cq verkeersbeeld. Vaak geel, soms wit, maar overwegend een uniforme, duidelijk traceerbare kleur, al dan niet voorzien van ´Europese´ kenmerken als een bordje ´taxi´ op het dak, een tariefaanduiding van enige soort of een telefoonnummer.
In Nederland is het nemen van een taxi over het algemeen nog steeds een luxe, want lopen of de bus pakken (en dus nog steeds een stuk lopen, want welke bus stopt er nou net zoals hier wel het geval is, precies op de plek waar jij er uit wilt??) is nou eenmaal een stuk goedkoper (en je een kleiner stuk in je kraag drinken ook trouwens 

) en anders neem je de fiets, je eigen auto of ritsel je wat met deze of gene. Zo werkt het aan deze kant van de wereld dus absoluut niet! Waar je ook kijkt, je ziet én hoort de taxis om je oren vliegen... claxonerend bij vrijwel elke voetganger (je weet tenslotte nooit of die toerist of local die zo relaxt langs wandelt misschien toch niet liever bij jou in zou springen), het wegdek delend met grote en kleine bussen, bestelbusjes die verschillende doeleinden dienen, het territorium zo groot en vrij mogelijk makend door het gaspedaal meer te beroeren dan de rem, om vervolgens gezellig met z´n allen op een kluitje vast te komen staan... dát is zo´n beetje de grote gemene deler van het verkeersbeeld in midden en zuidamerika tot nog toe. ´Gewone´, private auto´s  zijn hier overigens duidelijk in de minderheid, maar als we zien hoe vol de wegen zijn met alle vormen van openbaar vervoer, dan is dat ook niet zo vreemd... en het mooiste is nog wel, het kost ongeveer geen drol, werkt best redelijk, en is verschrikkelijk goed voor de werkgelegenheid 

Maar goed, tot nog toe was het overheersende taxibeeld toch wel een gemiddelde 4deurs auto, Nissan vaak goed vertegenwoordigd (in aantal dan, want in kwalititeit gaan zelfs Nissans in de loop van de vele jaren die ze hier rondrijden wel een tíkkeltje achteruit...), maar ook Toyota kwamen we wel tegen. Gewoon, een echte auto zeg maar, waar je met een behoorlijke mate van vertrouwen wat betreft wegligging, remkracht, ruimte in stapt met je grote of kleine rugzakken. 
Tót we hier in Cusco kwamen, en ons vergaapt hebben aan dé taxi alhier: de Daewoo Tico! Wat, kén je die niet? We hebben eerlijk gezegd nog steeds onze twijfels of dit gebakje het ooit tot de Europese markt heeft weten te schoppen, we denken dat alle geproduceerde karretjes in Cusco en omstreken los zijn gelaten en dat de fabrikanten vervolgens hard zijn weggerend, hopend dat dit experiment geen al te grote schade aan imago zou toebrengen 

 Nee, dit is niet fair, de Tico doet het goed! De Tico is een stoere Taxi, ééntje die overal tussendoor kan, die scheuren kan als de beste, waar je príma met twee volwassenen en wat bagage in kunt (flexibiliteit is nou eenmaal iets wat hier vaker gevraagd wordt van mensen), die in alle mogelijke kleuren de straten van Cusco ongelofelijk veel vrolijker maakt, voorál als ze keurig in een rijtje weer eens in een smal straatje, druk hoekje of afgezet stukje plein achter mekaar staan te wachten! 
Dát is onze Tico, zo willen we hem ons herinneren!

Hop-en-stop-straatje
We hebben het in Cusco aardig rustig aan gedaan, een beetje een ´normaal´ levensritme aangehouden zeg maar, waarbij een redelijk vaste woon- of verblijfplaats dan wel een prettig bijkomstigheid is. Oftewel, we hebben weer eens voor langere tijd in één en hetzelfde hostal gelogeerd, boodschapjes gedaan, een soort van ´stamkroeg´opgeduikeld en al doende een redelijk vaste route naar ´huis´ ontwikkeld (nee nee, gewoon overdag, niet meteen het slechtste denken!)
´t Is wel leuk om te merken hoe je juist in vaste patroontjes en routes juist ook weer allerlei kleinere nieuwigheidjes en normale dingen gaan opvallen, waar je anders, als alles nieuw is en blijft, letterlijk en figuurlijk aan voorbij wandelt. Zit die schilder hier nou alweer? Is ie nou nog steeds (na drie dagen...) met datzelfde oogje van hetzelfde schilderijtje bezig?? Hé, kijk nou, die pizzaman groet ons alsof ie ons herkent! Ach, dit huis wordt dus toch wél bewoond... gewoon, van die dingetjes.
Daarnaast blijkt het mogelijk om je een aantal basisvaardigheden binnen een paar dagen aardig eigen te maken. Want om bij ons fijne ´huis´ te komen, moesten we meerdere keren per dag door een bepaald straatje. Dat straatje, daarvan zei ons verstand ons de allereerste keer: wat, híer doorheen? Ben jij gek?!? Honger en dorst leidden ons er toen toch doorheen, en ons verstand protesteerde al lopende volop. Kijk nou, weer een auto... kan niet, past niet!!! Er is hier helemaal geen stoep, die halve tegel daar past niet eens een halve voet op!!! Tegenliggers... neeee

Dit was dus echt een megasmal en megadruk straatje, kinderkopjes en een (op het breedste stuk) trottoirtje van een halve tegel en een klein bandje, tussen oude, vervallen(de)huizen, waarvan de muren de neiging hebben om hoe hoger ze worden, schuiner over te gaan hangen richting straat... voor een lange Europeaan zeg maar zo ongeveer op schouderhoogte, oftewel, nóg minder manoeuvreerruimte!
Hoe dóen ze dat toch, die locals, met hun kinders, vracht en andere zaken op de rug... die taxis (ja ja, de trotse Tico´s!) en de busjes... We hebben onze ogen uit onze kopjes gekeken terwijl er weer een groepje schoolkinders behendig langs ons opschoot, een indigenadame haar vracht verwisselde en ondertussen een een restauranthouder klandizie probeerde te verwerven... en wij alleen maar verschrikt konden hopen dat we het einde van de straat zouden halen 

Maar zoals gezegd, mensen, zelfs wij, blijken een aardig lerend vermogen te hebben en te houden, en zo halverwege de week merkten we op dat we met wat zekerdere stappen en in een beduidend snellere tijd ons doel wisten te bereiken! En tegen het einde van de week hop-en-stopten we net zo makkelijk, net zo rap en vol vertrouwen als echte locals het hele straatje door, ons ondertussen afvragend waarom die stijve toeristen nou toch steeds in de weg moesten gaan staan... 

Alpacaaawalhallaaa
Walhalwatte?!?! Nou, het walhalla van (of voor, ´t is maar net vanaf welke kant je het bekijkt) de alpaca-industrie... want dáár wordt je hier dus echt mee om de oren geslagen! Wat is het? Een grappig dier, soort van llama maar dan net een ander modelletje, dat door menig local en geldwolf vooral wordt geliefd om zijn (zeer warme)wolproducerende eigenschappen. Want van die wol kun je vervolgens allerlei varianten truien, vesten, mutsen, ´wantas´, ´tsjalinas´ en beenwarmertjes maken voor heel veel welwillende toeristen!
Welwillend, dat blijken de meeste vakantiegangers hier vooral te zijn in het aanschaffen van een soort van alpacauniform... Je wilt niet weten hoeveel mensen je hier in een drietal soorten truien rond ziet lopen, waarbij de variaties niet veel verder gaan dan kleur en maat... We zijn zeer benieuwd hoeveel van die truien na het vakantiewasje thuis nog eens uit de kast komen!
Een andere welwillendheid tot een soort van uniform komt naar voren in de hoofddeksels. Dát je die hier als buitenlander één kopen en dragen moet is in elk geval een vrij uniform geaccepteerd gegeven. Welke variant, kleur, opvallendheid is geheel vrij in te vullen. Dit maakt het straatbeeld op zijn zachtst gezegd op sommige momenten aardig komisch 

 Je moet je namelijk voorstellen dat van hele hippe mensen met de merkkleding allover het lijf tot erg praktische, ´outdoorgeklede´ ondernemenden en alles daartussen in hier gezien kan worden met een ´oorflapjesmuts´! Dat is dus een gebreid geheel, in de meest uiteenlopende kleurtjes, patroontjes, met (gevlochten) linten aan de oorflappen, al dan niet gecompleteerd met fraaie pompoenbollen bovenop of onderaan dit prachtige hoofddeksel... oftewel, iets wat minstens 90% van deze mensen in het normale leven never nooit niet op z´n kop zou zetten danwel zou combineren met de gedragen kledij. Maar hier, hier mag gelukkig alles 

 Overigens ziet het er héél anders uit wanneer locals een soortgelijke muts dragen, bij kleding die daarvoor ´bedoeld´ is en bij activiteiten in de buitenlucht die er werkelijk om vragen, en dus niet bij het uit eten gaan in de pizzeria naast de bakoven...
Naast de alpacawinkeltjes, standjes en rondlopende verkopenden wordt je hier sowieso wel gezien als wandelende geldbuidel die vooral op reis of vakantie is om souvenirs te verzamelen trouwens. Soms is het wel degelijk leuk om te neuzen tussen allerlei mooi geweven oude en nieuwe stoffen, beelden te zoeken die nét effe wat anders zijn dan de lopendebandproductiewerken die je overal ziet, écht handgeschilderde prenten er uit te zien te vissen, of wandkleden te spotten die echt door die dame zelf gemaakt zijn. Tenminste, dat vind ik dan... want Werner is na een dag of wat de weg in het aanbod al zodanig kwijt dat hij het opgegeven heeft me hierin te willen volgen 

 En eerlijk is eerlijk, je moet van redelijk goeie huizen komen en behoorlijk wat doorzettingsvermogen hebben om een stapje verder te komen dan de eerste toeristenmeuk, maar dan kom je ook echt wel hele mooie dingen tegen! Helaas, de rugzak zit vol, het versturen kent budgettechnisch ook zo z´n beperkingen, dus het meeste fraaie handwerk blijft in Cusco achter... (en de handgebreide beenwarmers pasten er nog net bij, en zullen jullie níet gaan zien, want zolang ze maar netjes ónder de broekspijpen gedragen worden zijn ze gewoon heerlijk functioneel warm en hebben ze niets te maken de jaren80-jazzballethype 

)

Grabbelton
gewoon wat losse termen en hun verklaring, beeld, herinnering...
Cusqueńa... wat zoveel betekent als ´van of uit Cusco´, en wat hoofdzakelijk gezien, gevoeld en herinnerd wordt als hét biertje van Peru 

 (bijna altijd geserveerd in flessen van 620ml, en zonder gene gedronken mag worden door meer dan één persoon)
Quechua... de taal die we echt allebei niet spreken, maar om ons heen wél zo´n beetje de voertaal. Oftewel, eindelijk, ook Dago denkt niet alles te (hoeven) snappen en te weten!
Masajemasaje... waarschijnlijk het meestgehoorde riedeltje toeristentekst van Cusco. Op elke hoek, in elke straat rond het plaza staan om de 2 meter fraaie dames je uit te nodigen om je loden lijf te laten masseren. Hoe Werner ook gezeurd heeft, dit heeft hij níet als vervroegd verjaarscadeau gekregen.
Shoeshine sir? Tsja, die spreekt voor zich toch? We hebben ze maar niet uitgelegd dat ze alleen al met de terugkerende vraag een traumaatje uit Quito aanroeren... maar het blijkt een vrij helende werking gehad te hebben; ik kan al zonder peentjes te zweten gewoon rustig ´no gracias´ antwoorden 

Postcards? Paintings? My name is Pablo Picasso... die man hééft het me hier toch een partijtje druk gehad met al zijn schilderende, straatverkopende nakomelingen!
En last, maar zekers niet least: 
Norton Rat´s... donkerbruin, rokerig, compleet met dartbaan, pooltafel én de Copa America live op tv´s... jawel, de tijdelijke stamkroeg waar we voetbal keken, bier (en pisco sours, happy hours!!) dronken onder het genot van een heerlijke hamburgerhap van echt vlees 

De Inti Raymi

De Inti Raymi... hier, in Cusco, is het een zo vanzelfsprekend begrip dat we bijna zouden vergeten dat het de meesten van jullie waarschijnlijk he-le-maal niets zegt. Een korte uitleg dus, die níet geschiedkundig en wetenschappelijk helemaal correct zal zijn, want de boekjes hebben we net gisteren naar huis gestuurd.

De Inti Raymi is een van oudsher Inka-viering, waarbij een ceremonie gehouden wordt om de zonnegod, Inti, te aanbidden. De Inti wordt gepersonifieerd door de Inka, īgrote baasī van alle Inkaīs. Deze grootse ceremonie vindt plaats tijdens de zonnewende bij het begin van de winter (want daīs hier dus precies omgekeerd als īthuisī, hier is net op 24 juni de winter begonnen, en zal in december de zomer van start gaan)
Dit feest wordt sinds jaar en dag nagespeeld met ontzettend veel acteurs, níet alleen voor toeristische doeleinden gelukkig, maar ook vanuit een behoud van en trots op eigen roots en cultuur. Locals én toeristen komen uit alle hoeken naar het belangrijkste īpodiumī, een Inkafort genaamd Saqsaywaman (het standaardgidsengrapje is dan īzeg dit īs een paar keer achter elkaar? Waar zie je nou die Sexy Women? want zo gaat het dan met wat fantasie klinken...)
Het feest begint al eerder, bij de fundamenten van een Inkaruïne midden in Cusco, Coriqīancha (waar de Spanjaarden na het nodige sloopwerk botweg een groot klooster en kerk overheen hebben gezet... mooi, maar toch een béétje jammer zeg maar! Overigens hebben die Spaanse lui dat met zoīn beetje heel Cusco gedaan, vandaar dat je hier veel onderste delen van huizen en gebouwen ziet met hele grote, typische stenen (Inkawerk van Pachacutec, de laatste echt grote Inka) met verder opgebouwde koloniale kenmerken)

Het ībasisideeī achter deze grote viering en verering is dat er een nieuwe tijd ingaat, en dat de Inka met alle belangrijke vertegenwoordigers van de verschillende gebieden van het Inka-imperium, hoge priesters en dat soort īautoriteitenī het één-zijn met de natuur viert. En niet te vergeten, bij het ingaan van deze nieuwe periode kan de Inka aan verschillende tekens herleiden hoe de toekomst er uit gaat zien... Hiervoor worden als één van de belangrijkste symbolen het hartje en de longen van een zwarte llama gebruikt... oh nee, wérden, want dát werd gelukkig keurig buiten beeld met een neppertje geregeld 

 Dit dier dichten ze mythische kwaliteiten toe, waardoor echte wijze mensen als de Inka en zijn hogepriesters kunnen zien of de komende twaalf maanden īvetī of īmagerī zullen zijn.

Op het grote, indrukwekkende terrein van Saqsaywaman speelt zich het grootste deel van het feest af. Je moet je dit terrein voorstellen als een groot grasveld, omringd door restanten van Inkabouwwerken, in meerdere īverdiepingenī als grote traptreden zeg maar, tegen heuvelachtige achtergrond gebouwd en omringd door nog meer heuvels. In het midden van dit veld is een groot plateau nagemaakt, zoals dit er vroeger geweest zou moeten zijn. 
Eerst komen er van veraf heel veel jonge īinkaīsī aanrennen met vlaggen, die zich verspreiden over de verschillende ītraptredenī. Hierna blijft het maar doorgaan met verschillende groepen mensen die aankomen stromen over treden en heuvels... de ene groep nog prachtiger kleurrijker gekleed dan de ander, dansers, muzikanten, mooie dames, hardwerkende heren... ga maar door! Iedereen heeft duidelijk zijn eigen plek en eigen īfunctieī in het geheel, en alles verloopt als een soort goed geoefende militaire operatie. 
Op een gegeven moment worden er na elkaar twee tronen naar beneden gedragen. De eerste is gereserveerd voor madam Inka, op de tweede wordt de enige echte, grote grootse leider der leiders binnen gebracht, de Inka himself!
Voor, tijdens en na deze troontochten worden er in allerlei wisselende formaties dansen uitgevoerd om het podium heen. 
Op het podium is de Inka bezig de zon te aanbidden, samen met de leiders van de vier windstreken of regios waaruit het imperium bestaan moet hebben. Deze windstreken worden ook nog eens benadrukt in de dansen en muzieken om het podium heen. Tenminste, zo denken we het begrepen te hebben... Want hoewel er met moderne techniek best het nodige mogelijk is, zodat de teksten van dīn Inka wel versterkt verstaanbaar zijn, zit er nog steeds geen automatische vertaling in van het Quechua (taal van de meeste Inkaīs en nu nog steeds door veel Peruanen gesproken) naar het moderne Engels, of enigszins begrijpelijkere Spaans 

Het was prachtig en een beetje mysterieus om te zien dat op het moment suprčme van dit aanbidden, terwijl de zon al de hele dag nauwelijks de grijze wolkenmassa kon oplichten, de wolken openbraken en precies op de plek waarheen Inka stond te prevelen, de zon krachtig en duidelijk doorbrak... dat én de zucht van bewondering die als één geluid door een duizendkoppig publiek geslaakt wordt zorgde toch écht wel voor een goeie portie kippenvel hoor!!!

We hebben ons prima vermaakt bij dit inmense ītoneelstukī. Natuurlijk zijn er kanttekeningen te maken, zoals de belachelijk hoge toegangsprijs van alle zitplaatsen... Dit jaar hadden ze voor het eerst bedacht dat alle plaatsen even duur zouden zijn, goed of slecht zicht doet er niet meer toe; wil je zitten, dan betaal je vet. Oké, dat is een keuze. Jammer alleen, dat daardoor nauwelijks nog locals te vinden zijn op de tribunes, terwijl die ook echt nog niet allemaal ooit in hun leven van goed dichtbij alles hebben kunnen zien. De andere optie om van de Inti Raymi te genieten is namelijk op diverse heuvels iets verder weggelegen. Op zich zie je hier (van bovenaf) misschien soms nog wel mooier en overzichtelijker wat er gebeurt. Het grote nadeel is dat je er īs ochtends heel vroeg moet zijn wil je nog een plekje hebben met uitzicht, en je hebt gewoon weinig mogelijkheden om even te zitten, sanitaire stop te maken etc vanwege de dringende drukte.
Verder begrepen we later van een aantal locals dat de īvrije ruimtesī om het tribunedeel heen door de jaren heen steeds verder zijn ingeperkt en met doīs & dontīs worden bestookt. De toerist lijkt echt de hoofdzaak te worden voor organisatoren, terwijl heel veel locals, ook uit de verderaf gelegen Andes-plaatsjes, hier hun eigen feest vieren... Jammer dat het zo door moet schieten! 
Maar goed, we zaten nu eenmaal op onze plekken en hebben er van genoten... want na de tumultueuze start van ons Inti Raymi-tourtante-avontuur, bleken we uiteindelijk kaarten voor de VIPtribune te hebben 

Luxe pluche banken, champagne, privébedienden... stel je je er zoiets bij voor? Mis dan! Het was de enige tribune zonder īstoeltjesī met gewoon houten planken, maar die zaten volgens ons beter dan een kuipje zonder leuning waarin je je billen niet bewegen kunt! 
Wat was er dan wél zo īVIPperigī aan? 
De leden van de gemeenteraad van Cusco... waarvan de oppermadam het werkelijk onbehoorlijk vond dat er zomaar toeristen op háár tribune terecht waren gekomen! We konden niet anders dan het volmondig met haar eens zijn, maar vonden tegelijkertijd dat die belangrijke man uit haar eigen midden, die ons van uit de drukke rij hierheen had gesleept, nóg meer gelijk had: ze hebben een uitnodiging hiervoor, ik kan ze moeilijk weigeren?? Onze kaartjes bleken namelijk īuitnodigingenī te heten, waar weliswaar geen van onze namen op terug te vinden waren, maar tóch waren ze echt, betaald en geldig... Ze riep nog iets over īgecommercialiseerdī, en de blik die ze in haar ogen had doet ons vermoeden dat er de dagen daarna wellicht een ambtenaar over de knie is gegaan voor het verkopen van uitnodigingen aan hardzeurende tourtantes die nóg een extra plekje willen verkopen 

De sjieke īpolitiemannetjesī links en rechts van onze tribune, compleet met ceremoniële flossen en goudkleurige (hoe-heten-die-dingen-ook-alweer-op-de-)schouders.
De lunch die tijdens het spektakel geserveerd (doorgegeven) werd, net als de flesjes Coca en Inca-cola.
De fotografen die voor de tribune in het gras lagen met hun megatoestellen.
Nogmaals en nog meer de fotografen, die blijkbaar toch écht iets heel indrukwekkends zagen op onze tribune.
De roddels, die onze Australisch medeVIPtoeriste wist op te dissen: Cameron Diaz zou ook hier zijn, dussuh... welke zou het zijn??? De man voor ons, die vroeg of we Bill Gates al gespot hadden, want die zou er natuurlijk ook zijn, zei hij zo grappend dat het geen moment in ons opkwam dat ie wellicht de waarheid sprak... Diaz, dát zou  kunnen, die was een dag of wat eerder ook al in Machu Picchu geweest, breed uitgemeten in alle kranten.
Ach, lang de tijd om ons hier druk om te maken hadden we niet, wat er voor ons op het īpodiumī te zien was was veels te indrukwekkend!
Tot een dag later, onder het genot van een kopje koffie de net gekochte kranten doorbladerden, kijkend en genietend van de berichten over de Inti Raymi... dáár!!! Die man!!! Die zat zo te zien aan de foto, écht schuin beneden ons! En dát is dan Bill Gates??? Goed, herkend zouden we hem never nooit nie hebben, maar mensen, het is een feit, wij zijn een stukje bekend geworden door zó dicht in de buurt geweest te zijn van īs werelds rijkste man, Bill himself 

 Hij moet twee rijen naar beneden hebben gezeten, drie of vier mensen naar links... zijn pet hebben we wel gezien ja, zoīn doodordinaire baseballcap... Werner stond zelfs ook nog ergens, op internet, met īm op de foto!!! Jawel, echt waar! Herkenbaar? Nou, voor ons wel, want wij weten waar ie zat en welke mouw van hem was 

Natuurlijk was dit slechts een leuke kleinigheid in een dag die om heel andere redenen al indrukwekkend genoeg was! Het is moeilijk te beschrijven hoe de sfeer is bij zoīn grote happening, waarbij oude cultuur zó levendig naar het heden wordt gehaald. Hopelijk is er iets van overgekomen, en vullen woord en beeld elkaar genoeg aan om ons enthousiasme over te brengen!

Onze eigeste vierdaagse... de Inca Trail!

We mogen dan wel aan ´t andre eind van de wereld zitten, we weten écht wel dat vandaag het grote feesten rond de Nijmeegse Vierdaagse officieel is begonnen hoor! Dáár kunnen we niet bij zijn, maar zelf vinden we eigenlijk dat onze eigeste, ongetraind GELOPEN vierdaagse hier in Peru voor één keer dan toch wel echt belangrijker en indrukwekkender mag heten dan het veelgetrainde feestvieren-zonder-blaren...

De Inca´s waren meesters in het verbinden van alle delen en deeltjes van hun grote imperium. Dat betekent dat er veel, heel veel wegen door Peru, Ecuador maar ook Chili lopen die van hun hand zijn. Niet allemaal even herkenbaar als weg, maar toch, ze hebben hard gewerkt. Verder zijn er ontelbare ruïnes, overblijfselen, bouwwerken en plaatsen te vinden die eveneens van hun hand zijn. Machu Picchu, inmiddels uitgeroepen tot één van de nieuwe zeven wereldwonderen, is waarschijnlijk veruit de meestbezochte bestemming in Peru, en je kunt er grofweg op 3 manieren komen: 
- lui, gemakkelijk, achterover zittend genieten: met de trein vanuit Cusco (nee, niet met auto of bus, dáár zorgt monopolie-PeruRail wel voor!) en het laatste stukje bussend
- minder lui, wel verstandig, en toch contact met de omgeving: de tweedaagse wandeltocht (die als we het goed begrepen hebben, echt maar een fractie beslaat van de totale route...)
- niet lui, wel overmoedig en gek, met veel contact en respect voor de omgeving: de vierdaagse wandeltocht...  Vier dagen, drie nachten, onderweg van km 82 bij Ollantaytambo naar de ultieme zonsopkomst in Machu Picchu... dát is heeeel in het kort ´de Inca Trail´.

Mooi, door naar een volgend onderwerp dan maar... Neuh, dacht het niet, want de pracht, praal, stilte, onmetelijkheid, grootsheid en niet te vergeten de moeite, pijn, tranen, doorzettingsvermogen van ´onderweg´ in dit prachtige Andesgebergte verdienen toch zekers te weten wel wat meer aandacht!

De eerste dag begint lekker, opgehaald bij ons hotel om 04.30u, een rondje Cusco om alle medewandelenden op te pikken. Beetje doezelen, tot we in Ollantaytambo uit de bus mogen voor een ontbijtje en... een horde verkopers! Want die poncho tegen de regen, die móet je echt hebben hoor! En die gebreidemutsmetoorkleppen, hoe kan dat nou, heb je die nog niet gekocht dan?? Een wandelstok, liefst eentje met een mooi kleurtje, maar hoe dan ook met rubber dopje voor de bescherming van het tere terrein. Enne, coca!!! 
Oké, eerst koffie en een ei, dan praten we verder. Na wat overleg besluit ik toch maar voor de wandelstok te gaan, mede op aanraden van onze gids, Victor. Er schijnen namelijk wel wat stukjes te zijn waarbij dat ding van pas zou kunnen komen... En ach, laten we onze assistentgids Wilian dan ook maar geloven dat die cocabladeren echt ergens goed voor zijn... samen met die rare zwarte smurrie die er een kauwbaar ´gommachtig´ geheel van moet maken kost het tenslotte nog geen euro, dus wie zijn wij om aan nog steeds levende gebruiken te twijfelen?
Na nog een klein stukje rijden komen we bij ons beginpunt aan. Hier worden alle spullen uitgeladen, en nemen verschillende medewandelaars tóch nog het besluit niet zelf al hun bagage te gaan dragen... Wij waren gelukkig op voorhand al zo verstandig geweest te besluiten dat wandelen tot daar aan toe was, maar ook nog eens een kilo of 10 op de rug te nemen daarbij toch écht niet aan ons besteed! Personal porters dragen daarom van ieder van ons het gehuurde slaapmatje en slaapzak, samen met een schone set kleren én het thermische ondergoed... want we gaan kamperen 

 Grote hoogte, kleine tentjes (Werner bleek er ´s avonds diagonaal nét in te passen... en ik lag heerlijk tegen de tentwand aangeplakt daardoor), geen douche... ja hoor, that´s us! 
Er gaat nog veel meer mee natuurlijk dan alleen dit soort geneuzel aan persoonlijke dingen: tentjes en tenten, tafels, krukjes, potten en pannen,  gasflessen... pas bij de eerste lunchstop zien we een deel van wat er allemaal op die zwaarbeladen ruggen van al die porters moet zitten, en ´s avonds is het totaalplaatje pas écht compleet!!! Onvoorstelbaar wat die mannen dragen kunnen en hoe het allemaal verpakt kan worden!!!
Onze eigen rugzakjes zitten vol nuttige en zinvolle dingen als nog een trui, een zonneklep, zonnebrandspul, een warme sjaal, pleisters en pilletjes en niet te vergeten: snacks! Want het zal je maar gebeuren dat je halverwege ergens de hongerklop krijgt... geen supermarkt te vinden daar hoor! Al met al weegt dat toch ook nog wel zo´n 3,5 kilo, dus denk niet dat we álles uit handen hebben gegeven.
Op ons overzicht werd al aangegeven dat dag 1 bekend staat als ´easy´, lekker om er in te komen, beetje oefenen voor de volgende dagen. Dus na de eerste controlepost, wandelen we rustig het eerste heuveltje op, om daarna behoorlijk vlak en voorspoedig rustig met lekkere pas door te gaan. Wauw, nu al zijn de uitzichten prachtig! Achter ons zien we de besneeuwde top van ´Veronica´ of zoals ze in het Quechua schijnt te heten ´de tranende dame´, vanwege twee watervallen aan de andere kant. Langs en onder ons stroomt een beekje, aan de overkant zien we een bergruggetje en diverse hutjes en kuddes.
Onderweg stoppen we regelmatig om ons door Victor wegwijs te laten maken in de komende route, de ruïnes die we tegenkomen en na een paar uur de eerste lunch... op een groot kampeerterrein, verdeeld over verschillende ´vlaktes´ komen meerdere gidsgroepen aan om bij hun lunchtent te eten. Lunchtent ja, want daar staat dus gewoon een grote lange tafel klaar, met krukjes voor iedereen. Buiten staan keurig bakjes met water, zeep en handdoeken... Nee, deze ´luxe´ hadden we echt niet verwacht! Als dan ook nog blijkt dat de lunch een waar 4 gangenfeest is, wat echt uit heerlijke gerechten bestaat, zijn we meer dan verrast én blij met ons team! Het wandelen na het eten is wat lastig, het zitten maakt stram en de maaltijd zakt in de benen, maar goed, we gaan door!
Rond 17.00u komen we aan bij ons eerst kampement, waar de tentjes zijn opgebouwd, er een biertje en een water (te koop) klaar staat en we mogen genieten van hoge bergen om ons heen... WAUW, dit is toch wel heel erg echt, heel erg indrukwekkend, heel erg... wauw!

De nacht is koud, maar de slaapzak is goed, het matje dun maar het lijf moe, dus na een aantal uren slapen worden we verrast met een kopje cocathee of koffie op ´bed´ door onze Wilian. Geweldig, alleen... nu nog aankleden, terwijl er warm vocht in de tent staat... Snelle leerlingen als we zijn lukt ons dat uiteraard, en keurig op tijd, om 06.15u verschijnen we in de ontbijttent. Bammetje dan maar? Neuh, dacht de kok en zijn assistent, omeletje, pannekoekje, geroosterde broodjes... Mjam!!
Hierna worden alle teamleden voorgesteld, en stellen ook wij, wandelaars ons alle 16 voor. En dan... begint het wandelen voor dag twee... waarvan ik me in de verte meen te herinneren dat die benoemd wordt als ´unforgetable´....

Dát is ie voor mij in elk geval zeker geweest. Met de struisvogeltactiek die mij op sommige momenten erg eigen is, had ik er namelijk nog niet zo heel concreet over nagedacht hoe dat nou in werkelijkheid zou zijn, zo´n wandeling waarbij de hoogste bergpas gedaan wordt, op een metertje of 4.200... En echt nagedacht over mijn gebrek aan wandelervaring tegen bergjes op, neuh, ook nog niet zo... Enne, conditie, had ik die eigenlijk wel? Die spieren van mij, wanneer hadden die voor het laatst twee dagen achter mekaar goed op hun donder gekregen? Maar het belangrijkste bleek wel, dat dat koppie van mij érg tegendraads kan werken, en zo gebeurde het dat ik na een minuut of vijf, na weliswaar al meteen een stevig klim omhoog, als een vlak-voor-de-hindernis-weigerend concours-hipiquepaard langs de route stilstond 

Er helemaal van overtuigd dat ik dus echt in geen miljoen jaar in staat zou zijn de volgende 8 tot 9 kilometer, ofwel 7,5 uur volgens de experts, ofwel ´Dead womans pass´ te volbrengen, kwamen de eerste tranen van onmacht en ongeloof dat het menselijk mogelijk was om dit tochtje te doen... Maar ook meteen een beslissend moment, want het was óf nu doorgaan, en dan niet meer terug kunnen de komende dagen want daar waren nu eenmaal geen mogelijkheden voor, óf nu stoppen en teruggegids worden naar het beginpunt... Oké, dan wordt het dus doorgaan, dan maar janken, dan maar nog kleinere stappen, dan maar als allerlaatste... dan maar Werner in de weg zitten, onze Wilian proberen duidelijk te maken dat ik níet wil worden afgeleid met geklets... 
Ik zal jullie alle gedachtestromen die zo gedurende deze lange, héle lange dag door dat bolletje gegaan zijn verder besparen. Kan alleen maar zeggen dat het héél erg leerzaam is geweest, dat ik héél erg blij was dat we samen waren en met de steun Werner wist te geven, dat ik niet wist hoeveel vloeken ik kende, dat stap-voor-stap een steeds nog iets kleiner bereik kan krijgen, dat cocabladeren écht helpen (je neemt er meer zuurstof door op), dat ik een heel klein beetje begin te snappen van het volbrengen van onmogelijke sportprestaties en de bevrediging die dat geeft, dat het na de ´tranen op de top´ stiekem wel heel fijn was dat de groep daar stond te klappen, en dat ik dit niet snel nog eens zal doen 

En denk nou niet dat dit alleen maar aanstelleritis  van mij was, want er waren er meer die hier ´een tikkeltje´ moeite mee hadden... ook Werner tippelde niet vrolijk omhoog, naast de conditie had hij ook nog eens te kampen met een paar tenen die opgezwollen, ontstoken, jichterig waren... niet bepaald de beste ledematen bij zo´n onderneming! Maar ook anderen wisten te vertellen dat het écht zwaar was, zelfs getrainde en sportieve lieden! (valt het al op dat ik trots ben, en dat ik best nog wat wil benadrukken dat het echt wel een beetje knap is dat ik boven ben gekomen???)
Boven op de top verzekerden de gidsen ons dat we er nu echt bijna waren, alleen nog effe een stukkie naar beneden, half uurtje, uurtje misschien... Oké, niet meer te vergelijken met het klimmen, maar het dalen op die trappen, voortdurend, schots en scheef, met bibberbeentjes en de nodige onzekerheid over de juiste balans... nee, een eitje was het zeker niet! En een uurtje duurde het ook echt niet! Maar eenmaal beneden in het kamp, Werners tenen in ogenschouw nemend (ze zitten er nog aan, hoewel het dalen ze geen goed doet) en een warme soep  in het bord geschept gekregen, waren we heeeel blij dat we deze dag volbracht hadden!
En onderweg, het uitzicht, de bergen, de natuur??? Voor zover ik kon, heb ik er van genoten... gelukkig had Werner meer tijd en adem, en laten zijn foto´s ook mij weer zien wat er wel degelijk om me heen was, al drong het niet altijd even goed door 

Dag 3 zou een ´unique´ dagje worden, aldus de vooraankondiging. Dat zal best, vooral na een nacht verschrikkelijk dik ingepakt in al het termische goed in de mummyzak gelegen te hebben... je hebt koud en koud, maar het ijs buiten op de tent gaf ons gelijk dat het vriezend koud was geweest! Oké, plens water her en der, ontbijten en in de stijgbeugels maar weer...
Kleine klim, ach, die moet toch kunnen? Jawel hoor, die overtuiging zat er inmiddels gelukkig wel wat in, maar die benen, en die tenen... rustig lieten we ons inhalen door deze en gene, om na een tijdje lekker in de natuur te lopen, soms dezelfde mensen tegenkomend, elkaar inhalend en later adempauzerend weer te groeten.  
Nog steeds een stevige klim, met een fikse pas op hoogte (ik geloof uit het hoofd op 3.900 meter) en onderweg een paar mooie ruïnes om van te genieten. Uniek, zeker weten! Tot... hoe noem je de rest van de route nou Victor? Gringokiller??
Na één van deze ruïnes werden we getrakteerd op het langste en idiootste stuk van de dag... 2200 traptreden!!! Dat aantal wisten we gelukkig toen nog niet, wat we wisten was alleen maar wat we zagen... steil, maar dan ook echt megasteil naar beneden, grote brokken steen die soms wel, maar vaak ook helemaal niet op een trede leken! 
Niks ´even grote stappen´ want gelijkmatigheid, dat kenden die Inca´s blijkbaar nog niet, niks rustig doorlopen met kleinere stapjes voor de zekerheid, want daar was geen ruimte voor... Concentreren, héél goed concentreren, geen misstap maken want dát gaat letterlijk en figuurlijk heel veel pijn doen! En na elk bochtje bleken er meer, en nog meer, en nog veeel meer treden aan te komen 

Knieën, heupen, tenen en benen hebben het zwaar te verduren gehad, het hoofd zo her en der toch zeker ook wel weer, het concentratievermogen en evenwichtszoekertje hebben overuren gedraaid en het vloeken was deze keer het beste in bewaring bij Werner. De ´gegeven tijden´ van de gidsen waren ongetwijfeld goed en motiverend bedoeld maar vér bezijden de waarheid, de opmerkingen dat er nu toch echt alleen nog maar ´Inka-plat´ zou komen erg fantasievol (maar echt niet waar)... Uiteindelijk kwamen we gedrieën, samen met een Australische lieve meid die het ook niet meer zo humoristisch vond, vijf minuutjes voor het donker was, uitgeput in het kamp aan na ruim tieneneenhalf uur zwaar gewandeld te hebben!!! 
Een minder leuk moment overigens, om te horen dat als je naar de wc wilde, je nog even een stukje omhoog moest, dat brakke paadje op, waarlangs we net omlaag gestrompeld waren...

Na een biertje en een wederom fantastische maaltijd zijn we snel  het ´bed´ ingekropen want de volgende dag zou ´het vroegst´ worden... om 03.30u zouden we de dag beginnen, huphup ontbijtje deze keer, want we moeten snel snel als eerste onderweg... Want blijkbaar wil elke groep zo ver mogelijk voor aan staan bij het begin van deze dag, het laatste stukje route, dat voorafgegaan wordt door een controlepost! Hier mag je wachten tot half vijf, tot de post opengaat en de weg naar Machu Picchu wordt vrijgegeven. En eerlijk is eerlijk, hoewel het gejaag geen fijn gevoel gaf, was het zeker de moeite waard om als tweede ´van start te gaan´ en zo de weg nog een beetje vrij om je heen te hebben. Of weg... een smal pad met ongelijke stenen, tegen een bergwand aan, met rechts van je ongetwijfeld ergens een vallei, alleen was die de eerste tijd wat moeilijk te zien met je koplampje 

Klimmend en dalend, zigzaggend en jawel, ook genietend, gingen we in een behoorlijk tempo voort naar onze ´bestemming´. Victor, die ons vandaag als ´achterblijvers´ vergezelde, probeerde ons nieuwsgierig te maken naar de ´verrassing´ die ons over niet al te lange tijd ten deel zou vallen... Gelukkig hadden we ons daar niet ál te erg op verheugd, want dát bleek dus de laatste werkelijk rottigste trap omhoog te zijn die we waar dan ook gezien hadden! Als een ladder die te rechtop staat, kruipend op handjes en voetjes en vooral maar niet nadenkend ben ik die omhoog gegaan... Werner ging geloof ik wat sneller, want die stond boven op me te wachten, net zo vloekend alleen wat handiger dan ik zeg maar.

Maar... oké... dít was dus inderdaad wel degelijk écht een heeeel erg mooi punt.... de tempel van de zonsopgang... of ondergang, dat moet ik heel eerlijk even schuldig blijven (het zal het zuurstofgebrek geweest zijn waardoor het niet is blijven hangen) oftewel: een stenen poort met ons eerste uitzicht op Machu Picchu!!!
Je kunt vanaf hier het grootste deel van dit ´heilige stadje´ zoals het ook wel wordt genoemd helemaal overzien... De grootsheid en omvangrijkheid dringen dan écht helemaal door, zeker omdat de bergen die het complex omgeven immens zijn, en op één daarvan sta je dan zelf gewoon!!! 
Het pad naar beneden was gelijdelijk, goed te doen, of zou het komen dat we toch wat vleugeltjes hadden gekregen door het zien van het kroontje op al onze inspanningen 

Ik moet afsluiten, de tijd is hier gevlogen, net als daar, in Machu Picchu zelf overigens. Mocht je ooit in de gelegenheid zijn, en enigszins het idee hebben het fysiek te kunnen redden, en het lef te hebben deze op meerdere manieren inspirerende tocht op je conto te willen schrijven, dan kan ik alleen maar zeggen: nog één keer goed nadenken, en dan gaan!!!
 

Peru, planning, praktijk... 

Bij de vorige update hebben we jullie al kennis laten maken met het fenomeen Peruaanse stakingen en wegblokkades, die menig reiziger hier in Peru zijn of haar route heeft doen heroverwegen. Zo ook wij, want in plaats van door naar Puno zouden we omhoog naar Andahuayllas vertrekken.
´s Ochtends in alle vroegte, de taxi keurig om 05.00u voor de hostaldeur, op naar de Terminal Terrestre met het gister gekochte buskaartje veilig op zak. Uiteraard veels te vroeg namen we plaats op gammele plastic stoeltjes in een relatief rustig, tochtig busstation. Onze bus zou om 06.00u vertrekken, en een half uurtje eerder zouden we de bagage ´in mogen checken´ (met een beetje mazzel zou dat betekenen dat we naast het afgeven van ons hele hebben en houden bij het kantoortje, óók nog een (uniek) kaartje zouden krijgen waarmee alleen wij bij aankomst herenigd konden worden met onze rugzakken)
Werner dutte een half tukje verder, Dago droomde wat weg, ondertussen met een half oor luisterend wat er zoal om hen heen wordt gezegd en geroepen. ´...Andahuayllas...´ ´...paro...´´... no hay...´ HUH?!?! Met gespitste oren doe ik een betere poging om het gesprek achter mij tussen een aantal locals te volgen... want wát er tot het slaaphoofd doordrong, leek toch echt te willen zeggen dat er vandaag ineens een staking danwel blokkade ons in de weg ging staan om noordwaarts te verhuizen!!!
Ja hoor, dat is in elk geval wél wat zij beweren... maarre, wat weten zij er nou eigenlijk vanaf? Laten we maar eens bij het kantoortje informeren, ´t is tenslotte ook bijna 05.30u en tijd om in te checken. Nou nee, niet dus, want ons kantoortje bleef onbemand, de ´poortwachters´ wilden niet verder gaan dan ´nog even wachten´ en om ons heen bleef iedereen rustig. Toch maar eens in gesprek met genoemde locals, en zij houden echt bij hoog en bij laag vol dat deze ochtend Andahuayllas aan de beurt is. Na een rondje informeren bij andere busonderneminkjes, kunnen we niet anders dan tot de conclusie komen dat dit echt lijkt te kloppen. 
Wat we nog steeds niet helder hebben, is of er nu wel een bus naar een eerder op de route gelegen ´knooppuntplaats´ zal gaan, of er nog iemand zal komen van onze office om ons minstens het geld terug te geven, of er wel écht bussen gaan naar andere bestemmingen waarvan de meningen over bereikbaarheid verdeeld zijn... We weten alleen dat het koud is, we hier voorlopig even niet wegkomen, we honger hebben en even rustig willen heroverwegen wat we nou kunnen doen... dus hoppen we in een Tico en trakteren we ons in Centro Cusco op een heerlijk ontbijtje (wat nog niet meevalt, om 07.30u zondagsochtends... toeristen horen dan nl nog te slapen!)

De Lonely, een snel op de kop getikt krantje, het wensenlijstje en de kaart van Peru in de aanslag, proberen we de (on)mogelijkheden te inventariseren... en komen uiteindelijk tot het besluit dat het enige wat we logischerwijs kunnen doen is: terug naar het busstation, horen wat wél kan en maar gewoon instappen 

(oké, we weten voor onszelf in elk geval wel wat we níet willen, dus helemaal stuurloos hebben we onszelf niet gemaakt hoor!)
En zo komt het dat we na Cusco tóch ineens in Puno zaten, de stad waarheen de laatste dagen de minste vervoersmogelijkheden waren, waar het meeste en heftigste gedemonstreerd en geblokkeerd werd, de stad die we wat later op onze route hadden ingevoegd... 
 

Overigens blijkt later dat de protesten in en rond Andahuayllas een aantal dagen de heftigste van het ´landelijke pakket´ geweest zijn, en zijn we stiekem wel een beetje  blij dat we daar niet in terecht zijn gekomen, aangezien transport hieruit echt niet meer op gang kwam!

... en het werd Puno!

Het vervoer naar Puno ging rap, in een rechtstreekse bus, de enige die op het moment dat we het busstation van Cusco binnenliepen nog 2 plaatsen over had en die vijf minuten later zou vertrekken... dus met enige achterdocht liepen we naar onze bus, controleerden de ons gewezen plekken nog maar eens met het handgekrabbelde kaartje, en konden niet anders bedenken dan dat de nadelen vast onderweg nog wel duidelijk zouden worden... Want we zaten ontzettend ruim, in een klein stukje bus voor 12 personen, naast een stoel op de achterbank die niet als passagiersplek bedoeld was (en dus nog wat meer speelruimte bood) op een onderverdieping zonder tv (en dus géén kans op herrieschoppers als Arnold Schwarzenegger of Jackie Chan 

)
Heerlijk ontspannen (want onze achterdocht bleek gelukkig geheel onterecht) arriveerden we  een uurtje of 7 later in Puno, een plaats die hoofdzakelijk op de toeristenagenda staat vanwege de ligging... aan het Lago Titicaca, en ´bedoeld als´ springplank voor verschillende tripjes op en om het genoemde meer. We verwachtten dus een toeristisch ingeslagen plaats, maar aangezien de omgeving prachtig moet zijn (en daar hadden we vanuit onze luie busstoelen al het nodige van meegekregen... die Andesbergen he, die blíjven fascinerend!) en het meer betoverend, maakten we ons daar niet druk om. 

 

En hoewel voorbereid, klopten onze verwachtingen van dit stadje toch net niet helemaal. Want toeristisch was het zeker, getuige de veelheid aan hotels en hostels, maar met name de restaurants met erg bekend aandoende gerechten in het ´hart´ van Puno. Dat ´hart´ besloeg dan ook weer niet veel meer dan een blok of 2, misschien 3, en daarbuiten viel niet heel veel meer te beleven in dit opzicht. In het hele stadje geen prachtige oude, karakteristieke panden, geen mooie parkjes en plaza´s te vinden. Wél veel ´kunstknipwerk´ aan haagbomen... is it a bird? is it a plane? no, it´s a whatshallwecallit! Echt geen flauw idee welke vormen de kunstenaars in kwestie uit deze grote struiken hadden willen snoeien!!
Verder deed Puno ons vooral denken aan iets wat nog niet echt af is... veel ´halve´ huizen; de onderverdieping is klaar, wordt bewoond of bewerkt als winkelpand, en daarbovenop worden de voorbereidingen alvast getroffen voor eventuele uitbreiding, oftewel er staan wel al wat buitenmuren, met stalen sprieten omhoog zodat er nóg wat voortgeborduurd kan gaan worden, er hangt een wasje te drogen binnen die muren, er staat een vriendinnenclubje gezellig in het zonnetje te kletsen aldaar... maar af is het nét niet 

Naast de huizen en panden was ook duidelijk zichtbaar dat de ´openbare werken´ nog wel wat activiteit vroegen. Veel straten nog onbestraat, of alleen ´begrind´, een aantal straten under construction, en om of aan de meeste openbare gebouwen zoals het stadion of scholen werd volop gewerkt aan afmaken of verbeteren. De kleur van beton, cement en bakstenen domineerde op veel plaatsen het plaatje.
Langs en naar het Titicacameer was natuurlijk wel te zien dat er toeristen verwacht werden... een heuse artesaniamarkt waar we opnieuw onze alpaca- en aanverwante souvenirs hadden kunnen kopen én een mooie, nieuwe boulevard om over te flaneren. ´t Rare is dat aan deze kant van het meer de vervuiling erg in het oog springt, en daarnaast ziet het letterlijk groen van de wieren, drillen of wat de waterplantengroei hier ook mag wezen. Dus écht heel aantrekkelijk is dat stukje niet, en het afgezette stukje met fontein dat wél schoon is, nodigt toch nog steeds niet echt uit om in de zwanen, disneyeenden en andere figuren waterfietsen te stappen (of zou daar het uitblijven van die tropische temperateren nog wat mee te maken hebben?) 

Gelukkig was tussen dit alles en búiten die paar blokken toeristenindustrie op een steenworp afstand een boeiend spektakel te volgen dat dagelijks leven heet! Wat een wirwar van mensen, kleuren, activiteiten en rustpunten! We hebben genoten van alle varianten van handeldrijven, zowel de (semi)mobiele varianten als de gesettelde in grote en kleine formaten...
Overal waar je kijkt zie je ´winkeltjes´. Een bakfietskar, waar de dagelijkse fruitoogst op is uitgestald, of een soort van ´warmhoud´kar voor op een brommertje gebouwd, waar salteñas (gevulde hartige taartjes zeg maar) in liggen te wachten op klanten. Maar ook in gebouwen, gewoon, op plaatsen waar het eigenlijk niet meer dan een deur lijkt te zijn, ontdekten we regelmatig weer een winkeltje... ter grote van een wcruimte, tot de nok toe volgestapelt met frisdrank, wcpapier, en soms wat ´voer voor ons´, een snicker of twix! Plasticfantastics in de vorm van emmers, bezems, bakken en bakjes in alle vrolijke kleuren, aangevuld met rollen ´tafelplastic´ en pannensets waar een gemiddelde legerbrigade met gemak het hele peloton (heet dat eigenlijk wel zo??) een week uit kan laten eten.
Die pannen tref je dan vervolgens in gebruik weer aan bij de vele kraampjes, inhammetjes, stoeptentjes waar van alles te eten wordt bereid, gegeten of verkocht. Of in de vele, vele kamertjes waar je voor nog geen euro een twee of driegangen´lunch´ koopt... heerlijk! En de ingredienten voor deze locale gerechten, tsja, díe worden natuurlijk even verderop op straat verkocht... zo kan het gebeuren dat je een keurig geklede indigenadame met de botte bijl, oh nee, ijzerzaag, bezig ziet om de snavel van een (dode!!! en geplukte) eend of gans er af te halen, of een schapenkopje en geitenpootjes (jaja, ook netjes dood hoor) keurig bij mekaar gebonden ziet worden 

 ´t Is even raar, maar het ziet er daar tegelijkertijd ook weer zó normaal uit, dat het wel heel snel went moeten we bekennen!
En wat denk je van een popcorn´kraampje´ waar de mais of choclo vers voor je gepoft wordt... in zo´n warmhoudkarretje, en wat wij nogalverrassend vonden: met een gasfles achterop het brommerdeel, een dun, oud slangetje tussen de benen door naar voren om het kookgerei op te stoken en poffen maar! En dan zijn wij inmiddels toch al wel iets gewend waar het op gasflessen, vervoer en veiligheid aankomt...

Gedurende de dag veranderde de aanblik van de meeste straatventersplekken, er kwamen andere waren bij en sommige handel verdween. Zo zagen we de kinders en oude mannetjes die met weegschalen gedurende de zonnige uren probeerden een centje bij te verdienen (nee, niet voor groente en fruit, maar personenweegschalen!) plaats maken voor grote karren met brood en broodjes... gewoon naast de bakkerijtjes die er de hele dag al in hun winkelpandjes aan het werk waren. En echt, ze verkochten allemaal wel wat, geen sprake van klantenwegkaappraktijken, ruzies of wat dan ook 

De kleermakers in de één-naaimachien-en-een-krukje metende-golfplatenhokjes deden hun luikjes dicht en vertrokken naar een van de vele ´nieuwe´ restaurantbankjes of warmehappannen, terwijl oudere dames neerstreken op de trottoirs met sjaals, wanten en sokken... moderne dan wel te verstaan, want de toeristische spulletjes kwam je hierin weinig tegen.
De mobiele kleine karretjes van een halve meter bij een halve meter, volgepropt en behangen met water groot en klein, frisdrank en snoep, vooral véél snoepgoed (kauwgompies per 3 stukjes, lollies per stuk, probeerverpakkingen chippies en weet ik wat er allemaal in en aan hing) en... telefoons die dienst doen als een soort van telefooncel, dat waren eigenlijk de enige waarvan je met redelijke zekerheid kon zeggen dat die op elk uur van de dag voldoende te vinden waren binnen een kleine straal.

En tussen al deze bedrijvigheid zorgden de mensen in al hun verscheidenheid en verschijningsvormen voor de slagroom op de taart. Wandelende klanten en haastende werkenden, moeders, mannenclubjes, schoolkinders, politiepersonen en wat al niet meer... In moderne, zij het goedkoop aandoende ´gemakskledij´  zoals het overbekende joggingpak in allerlei kleurtjes (made in America is hier helaas echt een soort statussymbool aan het worden), synthetische sjiek naast echt kwaliteitsmaatwerk aan mannenkostuums en her en der een mantelpakje, de strokenrokken met prachtige kleuren en variaties, gecompleteerd door een brede sjaal of deken om de schouders gedrapeerd. 
En  die laatste, die sjaals en dekens, díe lijken nog steeds een ´bindend´ kledingitem te zijn alhier. Want in de koude eettentjes, op frisse straathoeken na het verdwijnen van de zon, bij het opsteken van de wind, blijkt echt bijna iedereen ergens zo´n ding vandaan te kunnen toveren en rug, schouders of benen mee te verwarmen. Inmiddels snap ik steeds beter hoe ik mijn eenvoudige maar gelukkig behoorlijk brede zwarte sjaal ook op deze multimanier kan benutten (en wil Werner niet altijd met mij gezien worden 

)
En uiteraard, tussen al die mensen in alle ´vormen en varianten´ zaten en liepen ook de nodige minderbedeelden, bedelenden en onverzorgd uitziende personen. Maar niemand leek zich hier in negatieve zin mee bezig te houden, sterker nog, veel locals gaven erg regelmatig geld of een hap eten aan mensen die het minder goed hadden!

Oh, bijna vergeten, de straten... en dan niet het afwezige asfalt of de kuilen in de weg, maar de ´verkeersvormen´ en andere manieren om een straat te benutten. 
Puno is werkelijk vergeven van de trycicletaxi´s en mototaxen, oftewel de driewielerige fiets´taxi´s´, in knalkleuren, met of zonder afdakje en aangedreven door mankracht op de pedalen (of in berg-op-gevallen soms duwend naast de bakkies) en de bromtaxis, keurig ´dicht´ met stevige winddichte ´plastic ombouw´, compleet met plastic raampjes (al is daar niet altijd evenveel meer door te zien)
Al wandelend of rondzoevend in een van deze taxivarianten kom je dan ineens op wéér een andere marktplek terecht... Of markt... is dat het wel? Of is het meer een soort van vlooienmarkt, met kleden uitgestald op de grond, en de handelswaren uiteenlopend (maar wél per markt goed gegroepeerd overigens) van oude autoonderdelen tot (oude school-)boeken, gebruikte en zelfgemaakte kleding, telefoons... bedenk het maar en het wordt er wel ergens verkocht! En mocht je dorst krijgen, geen nood, er staat vast wel ergens een kraampje met een paar blenders en een berg fruit, waar je het verste sapje van de dag (want zo voor je neus geblend) kunt kopen voor een habbekrats...
En even later stuit je dan weer op een ´busstation´, tenminste, zo zou je het toch wel kunnen noemen als je alle soorten ´openbaar´ vervoer gegroepeerd in volle straten ziet staan, van grote bussen tot genoemde taxivariantjes, echte ´autotaxis´en de bestelbusjes, beter bekend als collectivos. 
Tussen deze wirwar natuurlijk weer de nodige eetgelegenheid in alle mogelijke maten, en op de wegen die om deze plekken heen liggen komen we een nieuwe soort handel tegen: brandstofverkoop per gewenste eenheid. Benzinestation dus, toch? Nee dus... vrouwen, gezeten op krukjes, met een wisselende hoeveelheid jerrycans om zich heen in de middenberm van de wegen, trechters in verschillende maten... dát dus!
 

Is het al duidelijk dat we heerlijk en veel hebben rondgewandeld en -gekeken in de dagelijksedingenwereld van al deze mensen 

 We kunnen nog wel even doorgaan zo, maar willen jullie toch eigenlijk ook nog wel wat laten weten over andere ´Punopuntjes´... oké, alleen deze dan nog even:

Kennen jullie het programma Wedden Dat... nog? Dat met het pindaatje en ´onze Jos´, met verfrissende maar ook regelmatig terugkerende weddenschappen? En een van die weddenschappen, in verschillende varianten, die vaker terugkwam? Welke? Nou, die van de ´hoeveel mensen passen er in deze eend/telefooncel/boekenkast/...´ natuurlijk! Wat dat hier mee te maken heeft?
Ga maar eens een tochtje maken naar een bestemming van pak ´m beet minstens een uur verwijderd van het Punocentro. Dan zit je dus niet meer in de kleine vervoersmogelijkheden, en de grote bussen lijken op de een of andere manier ook ineens verdwenen te zijn als je die wilt aanhouden. Dat betekent, dat je terecht komt bij de collectivo´s, want díe rijden met z´n allen echt overal heen. En weet je, er blijken nogal wat mensen te zijn, die met z´n allen overal heen willen, tegelijkertijd, de hele dag door 

Naast het feit dat de bankjes en klapstoeltjes zodanig zijn ingebouwd, dat er eigenlijk om te beginnen al bijna geen ruimte meer is om mensen in te passen, is de hoogte van de gemiddelde collectivo niet berekend op westerlingen met een lang lijf. We hebben proefondervindelijk bekeken of er misschien een ´beste optie´ te bekennen is. Dat is wat ons betreft níet de zo genereus aangeboden stoel-en-een-half naast de chauffeur... want sommige dingen hoeven we niet te zien of te weten. We zijn uitgekomen op de achterste bank. Niet echt vanwege grotere leefruimte, als wel vanwege het feit dat men eerder accepteert dat er écht niet nog een (vierde, vijfde) persoon naast, tussen of op die mensen kan, want naar achter bewegen, opstaan om doorgang te verlenen, bagage anders te rangschikken... dát lukt dus allemaal niet op die achterste rij en dus worden we daar over het algemeen redelijk met rust gelaten bij nieuwe passagiers.  Misschien ´helpt´ het ook nog wel dat we door de verlaagde rand in de ´achterdeur´ met onze nekjes vooruitgestoken, in elkaar gedoken, er vast wat massiever uit zien dan we in werkelijkheid zijn 

De ´ruimte´ in de collectivo´s is van iedereen, en overigens ook van alles, want de mooie gekleurde draagdoeken op de ruggen blijven gewoon hangen bij het zitten gaan... Dat betekent in de praktijk gewoon dat zolang er nog het kleinste beetje onbezette bank, vloer of hoogte is, er écht nog wel iemand bij kan! Kind (van 18) op schoot, vracht bij de buurman, even allemaal inademen (en vasthouden, vooral vasthouden) en we kunnen weer.  We hebben geteld, op het ´hoogtepunt´ tijdens een twee uur durende rit over puinwegen zaten we ´gezellig´ met z´n achtentwintigen in een klein bestelbusje... Wédden dat er zonder ons nog veel meer ingepast had 

 

En jawel, echt een verrassing zal het niet meer zijn... de tijd is gevlogen, de maag knort, en de teksten nog lang niet af en toch al veel te omvangrijk...  je zou toch verwachten dat sommige patronen zo gaandeweg zo´n reis langzaamaan veranderen, maar nee, deze nog niet!
Dus wat krijgen jullie nu gewoon niet meer te horen? 
Hoe verschrikkelijk, maar dan ook echt heel oprecht gemeend want elke vorm van eigenheid is aan het verdwijnen, pijnlijk het is om te zien hoe het leven op de beroemde drijvende eilanden van de Uros op lago Titicaca er tegenwoordig uit ziet... oké, het is apart om te voelen hoe zo´n rieten ´bodem´ onder je voeten voelt, hoe zwaar dat loopt, maar eerlijk gezegd willen we toekomstige Titicacabezoekers aanraden deze tour links te laten liggen. Wie weet helpt het bij het ´terugbrengen´ van de echte cultuur in plaats van de op maat gemaakte tour-cultuur...
Hoe ontzettend gehypt het ´familietoerisme´ op de eilandjes Amaní en Taquile wordt door de tourbureautjes en schippers, die allemaal samenwerken en waarbij je het vermoeden krijgt geen normaal gezin meer te gaan zien op genoemde eilandjes. Oké, de zonsondergangen zullen er vast mooi zijn, de ruines het bekijken waard, maar wij voelden ons in elk geval niet aangesproken door de aanprijzende woorden dat we ´gezellig ´s avonds mee mochten feesten´ met de families allemaal tezaam, speciaal voor toeristen... En het advies van de reisgidsen om zelfstandig, los van operators een meerdaagse trip te maken naar deze eilanden (om er zowel zelf áls de eilandbewoners meer profijt (in financieel opzicht voor hen dan) van te hebben) blijkt in de praktijk nauwelijks meer mogelijk, omdat alles afgedicht wordt door de mensen die het grote geld hebben geroken...
Dat we er daarom voor gekozen hebben deze trekpleisters die vast ook hele mooie en serene kanten hebben, niet in ons pakketje op te nemen. Daarentegen zijn we met een eerder genoemde collectivo afgereisd naar een schiereilandje op 3 uur hobbelen en diverse malen overstappen afstand, Llachón. Ook daar is het minder ongerept dan het ooit was, maar mensen... wat een rust, stilte, ruimte... práchtig, en zeker een aanrader!
Dat we ons hebben laten weghobbelen naar een klein plaatsje, Pomata, gewoon, omdat de route daarheen zo prachtig langs het meer ging, en tussen de pampavlaktes door, en langs diverse dorpjes en nederzettingen... en dat het dorpje zelf eigenlijk nog verrassend mooi was ook.
Dat we de graftorens ofwel chulpas van Sillustani hebben bezocht, zoals op de foto´s te zien is.
Dat we druk zijn geweest om elke dag via de krantjes zicht te krijgen en te houden op de ontwikkelingen rond stakingen en blokkades, níet alleen vanuit het egoistische ´kunnen we (verder)reizen´oogpunt, maar ook omdat het boeiend is te zien hoe zoiets werkt in een ver land, en in de hoop dat er voor alle partijen een oplossing in zicht zou komen. 
Dát hebben we in elk geval op de valreep nog meegekregen, want op de dag dat wij vanuit Puno vertrokken naar ons volgende land, waren op de belangrijkste punten de meeste mensen tevreden over de gesprekken die gevoerd werden en de plannen die voorzichtig geformuleerd werden!

Ciao, vanuit... La Paz, ofwel Bolivia, waar we al een kleine week vanalles hebben gedaan, nadat we vanuit Copacabana de Bolivaanse ´kant´ van Titicacameer en het wél prachtige eilandleven van Isla del Sol hebben beleefd... oftewel, geupdate laten we jullie alweer in spanning achter voor het vervolg