Mongolië, land van de gastvrijheid!

Via een oud-collega kwam ik in contact met Lhagvaa, hij was chauffeur tijdens de reis door Mongolië die zij enkele jaren geleden had gemaakt. Nadat ik hem een e-mail had gestuurd met de vraag of hij tips voor me had kreeg ik een verrassend antwoord. In plaats van me tips te geven nodigde hij me uit om bij hem en zijn familie (vrouw en zoontje van 8) te verblijven wanneer ik naar Mongolië kwam. Tevens stelde hij voor om mij dan Mongolië te laten zien. Hierop kon ik natuurlijk geen nee zeggen. Een dikke maand later reed om 7 uur 's ochtend mijn trein UlaanBaatar binnen waar ik werd opgewacht door Lhagvaa en zijn zoontje. Na een hartelijk welkom gingen we naar zijn huis waar zijn vrouw een heerlijk ontbijt voor me bereid had: een stevige maaltijdsoep, dumplings en een mok overheerlijke Tsai (heet water met veel melk ... mijn favoriet). Let wel, we leven op dat moment om 8 uur 's ochtends! Aangezien nee zeggen geen optie was heb ik alles netjes opgegeten en heb ik zelfs de Tsai opgedronken. Gelukkig zei Lhagvaa vlak daarna dat ik wel eerlijk moest zeggen of ik het lekker vond. En aangezien ik altijd luister, heb ik dat dus ook gedaan. Sindsdien wordt er mij geen melk meer aangeboden.
Na het ontbijt kreeg ik te horen dat hun slaapkamer voorlopig de mijne was en dat zij bij hun zoontje op de grond gingen slapen. Natuurlijk tekende ik protest aan want ik vond dit nergens op slaan. Maar wat ik ook zei, het hielp allemaal niks. Ze hielden voet bij stuk. En voor ik het wist hadden ze hun spullen uit de slaapkamer gehaald en de mijne er neergelegd. En dan zeggen ze wel eens dat ik eigenwijs ben.
Het was me inmiddels wel duidelijk geworden dat het voor de familie van groot belang was dat ik het goed naar mijn zin had. Het mocht me aan niets, maar dan ook niets ontbreken. Ik mocht aangeven wát en hoe laat ik wilde eten, de was werd voor me gedaan, ik kreeg de huissleutel, ze lieten me UlaanBaatar zien en natuurlijk mocht ik helemaal niks doen in huis. Met name Lhagvaa ging echter nog een stapje verder. Gastvrijheid ging bij hem vaak hand in hand met (over)bezorgdheid. Het scheelde weinig of ik mocht alleen nog maar het aankleden (tenminste als ik wel ging zitten terwijl ik mijn broek aantrok) en naar de wc gaan zelfstandig doen. Behalve toen ik wat grieperig was, want toen stond hij 's nachts aan mijn deur om de vragen of alles wel oké was toen ik van de wc kwam...Hij was voortdurend bang dat me iets overkwam of dat ik ontevreden zou zijn. Nadat ik herhaaldelijk verteld had dat ik dat niet echt prettig vond en dat hij mijn vader niet was, ging het iets beter. Ik heb het er helaas niet helemáál uit kunnen krijgen.

Die bezorgdheid was ook de reden dat het routeschema na een paar dagen nog niet klaar was en we dus ook nog niet op pad waren. Hij was namelijk bang dat ik de dingen die ik wilde zien niet mooi zou vinden omdat ik in het verkeerde seizoen zat en dat ik het dan zonde van het geld zou vinden. Doordat zijn Engels niet echt geweldig was, en mijn Mongools nog veel beroerder, kreeg ik hem niet uitgelegd dat dat bij mij niet het geval zou zijn. Ik vertelde hem dat ik het land wilde zien zoals het nu was en dat ik wist dat ik niet in het 'juiste' seizoen zat. Dat het betekende dat ik daardoor óók minder mooie dingen zou zien was voor mij geen probleem. Helaas, bij was zo bang me teleur te stellen dat de boodschap niet binnen kwam.
Gelukkig had hij een goede ingeving. Een nicht van hem heeft 20 jaar in voormalig Oost-Duitsland gewoond, en hij belde haar om als tolk op te treden. Zo zou alles, hopelijk, voor iedereen duidelijk worden. Gelukkig snapte zij de situatie en besloot daarom diezelfde avond langs te komen. Ik vertelde haar in mijn beste Nijmeegse Duits wat het probleem was, wat zij meteen in het Mongools aan Lhagvaa vertelde. Of ze precies vertaald heeft weet ik niet, maar het was beter dan Google Translate want nu zag Lhagvaa het licht en op planden we zonder terughoudendheid een prachtige tocht. Twee dagen later vertrokken we voor onze trip, die begon in de Gobi woestijn.

Ik zou kunnen vertellen wat ik allemaal gezien heb maar ik denk dat de foto's genoeg zeggen. Daarom vertel ik iets hoe het is om met een chauffeur in april, buiten het hoogseizoen, door de Gobi woestijn te reizen. Het komt erop neer dat je de trip kunt onderverdelen in 7 fases. Hieronder een kleine uitleg wat je per fase kunt verwachten.

Fase 1: Parijs - Dakar
Nadat je elkaar een beetje hebt leren kennen begint het zelfvertrouwen bij de chauffeur langzaam te groeien. Dat zelfvertrouwen neemt grote hoogten aan op het moment dat je offroad gaat. Dat is namelijk het moment waarop hij wil laten zien dat hij in dat stoeltje hoorde en niet Max Verstappen. Vaak zal hij nog een extra signaal afgeven zodat je het zeker herkent. In mijn geval riep Lhagvaa: "Parijs-Dakar". Duidelijker kon niet, nu ging het gebeuren. Op dat moment moet je direct een aantal zaken checken: zit je gordel goed vast, waar zit de handgreep om je aan vast te houden, staan beide voeten stevig op de grond en kijk goed of er niets rondslingert bij jou in de buurt. Mocht je last hebben van darm- of maagklachten dan is dit hét moment om uit te stappen.
Tijdens deze fase is de chauffeur hoofdzakelijk bezig om jou te laten zien hoe goed hij kan rijden. Dit gebeurt met hoge snelheid, onverwachte bewegingen, het slechts mogelijke terrein opzoeken en het liefst door veel gaten en kuilen te rijden. Verder is contact krijgen met hem op dat moment zeer lastig. Wordt het je allemaal teveel geef hem dan een flinke por op de schouder en probeer hem duidelijk te maken dat je NU een foto wilt maken van het prachtige landschap. Hij is voor deze vraag eerder geneigd te stoppen dan als je om een plaspauze vraagt. Dan bestaat de kans dat hij zegt een goeie plek voor je op te zoeken en in de tussentijd nog wat extra gas geeft.

Fase 2: It's better for us
Op zich is deze opmerking nog niet zo heel erg. Hij is er alleen achter gekomen dat hij op het verkeerde pad zit maar is er nog steeds van overtuigd dat óók dit pad naar de eindbestemming leidt. Geen zorgen dus ...nog niet.

Fase 3: Little lost
Bij deze opmerking begint het opletten. Hij heeft zichzelf namelijk overschat. Het pad waar je op zit leidt helemaal niet naar de eindbestemming. Nog sterker, hij weet helemaal niet waar het pad naar toegaat. Omdat zijn trots hem nog een beetje in de weg zit zal hij dit nog niet volmondig toegeven.

Fase 4: Let's meet family
Nee, dit wordt geen familibezoekje en ook geen bezoek aan een nomadenfamilie om te kijken hoe ze leven. Dit betekent simpelweg dat hij de weg kwijt is en aan de eerste beste persoon (meestal een nomadenfamilie) die bij tegenkomt de weg wilt vragen. In de praktijk betekent dit dat deze uitspraak vaak herhaald zal worden omdat degene aan wie de weg gevraagd wordt meestal alleen een richting weet of denkt te weten. Eigenlijk zegt die persoon, rij die kant maar op en als je weer iemand ziet moet je opnieuw de weg vragen want ik weet het niet. Vanaf dat moment zul je regelmatig "let's meet family" horen.

Fase 5: Wat doe ik hier?
Je bent er helemaal klaar mee. Alles doet pijn. Je hoofd heb je al honderd keer gestoten, je nekspieren hebben het al lang opgegeven, door al het stofhappen is je hongergevoel helemaal verdwenen en je vertrouwen in de chauffeur is gezakt naar een absoluut dieptepunt. Je vraagt je letterlijk af waarom je niet gewoon naar Ameland bent gegaan. Je zult nu moeten tonen dat je mentaal sterk bent.

Fase 6: Je ruikt de stal
Het is de chauffeur gelukt, middels de vele aanwijzingen van de nomaden, om de route naar de eindbestemming te vinden. Hij laat dit aan je merken en je begint weer geloof in hem te krijgen. In gedachten begin je het hotel te zien, je begint de stal de ruiken. Blijf echter wel goed opletten want de chauffeur ruikt de stal namelijk ook en kan zomaar geneigd zijn om nog een keer naar fase 1 te schieten. Hoe dan ook, je zult de stal bereiken en voordat je het weet ben je fase 5 compleet vergeten. Tijdens het avondeten bestaat er een grote kans dat je zelfs zegt: "wat een prachtige rit was dit".

Fase 7: De 7e hemel
Mocht je overnachtingsplek een douche hebben dan ben je officieel in de 7e hemel belandt. Als je echter, zoals wij, gemiddeld niet meer dan € 3,50 per yurt wil betalen dan is het helaas onmogelijk om in die fase te komen.

Natuurlijk ben ik niet alleen in de Gobi geweest. In de meer dan 3500 km die ik samen met Lhagvaa heb afgelegd heb ik vele mooie dingen gezien en veel vriendelijke en behulpzame mensen ontmoet. Het landschap is mooi, uitgestrekt en op veel plekken nog onbewoond. Daarbij zie je overal dieren: paarden, kamelen, schapen, geiten en natuurlijk koeien. Kortom een prachtig land waarvan ik ook oprecht durf te zeggen dat Mongolië het land van de gastvrijheid is.

Het oorspronkelijke plan was om het hierbij te laten maar de volgende gebeurtenis wilde ik jullie toch niet onthouden.

Een neef van Lhagvaa nodigde ons uit om naar zijn bergdorpje, gelegen op 3000 meter hoogte, te komen. Neef bleek de sleutel van het "dorpshuis" te beheren en daarom zouden wij daar dan kunnen slapen. Onder het mom dat ik weer een nieuwe omgeving zou zien zei ik tegen Lhagvaa dat ik het prima vond. Op de dag van vertrek hoorde ik dat het ongeveer 200 km was waarvan de laatste 45 km niet geasfalteerd (lees berggeitenpad). Op zich zou dat te doen moeten zijn. Een uurtje of 3 na vertrek hadden we het eerste geasfalteerde stuk er al opzitten en konden we beginnen aan de laatste 45 km. Dat stuk was echter zó slecht (gaten, lavagesteente, stof, stijle berghellingen, riviertjes) dat we er 4 uur over gedaan hebben. Aan de ene kant vond ik het niet zo erg want het landschap was prachtig. Aan de andere kant begon mijn lichaam er steeds meer moeite mee te krijgen. Rustig zitten was er namelijk absoluut niet bij en fase 5 van de Gobi dreigde zijn intrede te doen. Gelukkig waren we er bijna. Eenmaal in het dorpje aangekomen bleek neef al een paar jaar verhuisd te zijn. Op zich best raar vond ik want Lhagvaa had gezegd dat hij hem een paar dagen daarvoor nog gesproken had. En zoiets zeg je dan toch. Of niet? Ik besloot om hierover nog maar geen vragen te stellen.

Omdat hij tegenwoordig op 5 km van het dorpje woonde hoefden we slechts een half uurtje extra de rijden (en een half uurtje terug naar het "dorpshuis" natuurlijk) Daar aangekomen was neef echter nergens te bekennen. Lhagvaa vermoedde dat hij ergens bij zijn koeien zat (stom dat ik daar zelf niet opgekomen was) Ik dacht nog steeds, mond houden alles komt goed. En ja hoor, na een half uur verscheen neef en die bevestigde dat hij idd bij zijn koeien had gezeten.
Nadat Lhagvaa en zijn neef hadden bijgekletst werd de vraag gesteld of wij de sleutel van het "dorpshuis" konden krijgen. Uhh ja dat kan, maar dan moet ik mijn vrouw vragen waar die ligt. Ennuh, die is niet thuis, die zit bij de schapen en geiten. Gelukkig bleek neef de beroerdste niet en ging hij op de brommert zijn vrouw halen. Een half uurtje later kwamen ze samen terug.
Inmiddels zat ik in de fase dat niets me meer verbaasde. Dus toen de vrouw zei dat ze de sleutel niet had maar dat deze bij de buren lag (half uurtje verderop) deed me dat helemaal niks. Ik was volkomen relaxed ... dacht ik. Neef was wederom zo vriendelijk om op de brommert de sleutel te gaan halen. Relaxed werd ondertussen iets minder relaxed. De zon begon ook al te zakken en het zou geen uren meer licht zijn. En voordat het donker werd in die bergen wilde ik wel een slaapplek hebben.
Na ruim een uur kwam was neef weer terug. Deze keer met de sleutel ... hoopte ik. Helaas bleek dat niet waar te zijn. De buurman die de sleutel had was naar de grote stad en bleek de sleutel meegenomen te hebben. Op zich geen probleem ware het niet dat hij pas 's nachts zou terugkomen. Slapen in het "dorpshuis" was zodoende niet meer mogelijk. Ik stelde nog voor om een steen door een ruit te gooien zodat we naar binnen konden, maar dat voorstel werd resoluut afgewezen. Minder relaxed begon zich ondertussen om te zetten in lichte stress en boosheid, code oranje.
Aangezien het bij neef in de yurt een grote bende was, was slapen daar voor mij absoluut geen optie. Alternatief was een tent die we bij ons hadden maar nog nieuw in de verpakking zat en dus ook nog nooit opgezet was. Neef zei dat hij een grotere tent had en aangezien het flink zou gaan vriezen besloten we om onze kleine tent in neef's grote tent te zetten. Goed plan, maar toen neef zijn tent wilde pakken schoot hem plotseling te binnen dat die bij andere mensen lag. En die woonden niet in de buurt. Code oranje werd donker oranje. We besloten om dan toch maar de kleine tent op te zetten en dan zouden we wel zien (voelen) hoe koud het zou worden. Echter, toen we de tent uit zijn verpakking haalden schoten letterlijk alle onderdelen overal heen zodat het zelfs na het lezen van de handleiding onmogelijk zou zijn om de tent in elkaar te zetten. Vanaf dat moment ging alles heel snel. Donker oranje werd donker rood. Lhagvaa zag het gebeuren (gelukkig was hij beter in lichaamstaal lezen dan in Engels) en sprak toen de enige woorden die ik horen wilde: "I think you want go now" Waarop mijn uitgebreide antwoord luidde: "Yes!" Binnen no time zaten we in de auto en wilden vertrekken. Neef had het blijkbaar zien aankomen ( lichaamstaal lezen zat in de familie) en gaf ons nog snel een telefoonnummer van iemand die op 1.5 uur afstand woonde en waarschijnlijk niet thuis was. Toen we vetrokken was de zon inmiddels achter de bergen verdwenen en hadden we in het donker nog een paar leuke kilometers berggeitenpad voor de boeg. We hadden inmiddels afgesproken dat als één van ons het te gevaarlijk zou gaan vinden we de auto ergens zouden "parkeren" en dan zouden proberen in de auto te slapen. Gelukkig was dat niet nodig en na een kleine 2 uur kwamen we aan in het dorp waar de bewuste woning zou staan. Ondanks dat ik er geen enkel vertrouwen meer in ging Lhagvaa toch bellen. En maar goed ook. Nadat er was opgenomen en Lhagvaa had verteld wie ons dit nummer had gegeven, kregen we te horen dat we welkom waren en konden blijven slapen. Het dorp was niet zo groot dus de woning hadden we zo gevonden. Eenmaal aangekomen bleek het een plek te zijn waar kinderen logeerden die in verband met de grote afstand niet iedere dag tussen school en huis konden pendelen. Er bleek nog een kamer vrij te zijn en die mochten wij hebben. Toen er even later ook nog eten werd gebracht, nam de relaxedheid de regie weer over.
Omdat het me de volgende dag toch nog niet helemaal lekker zat vroeg ik aan Lhagvaa hoe die afspraak met die neef tot stand was gekomen. Zijn antwoord was behoorlijk wazig maar kortweg kwam het hier op neer. Zijn vader had een broer gesproken die gezegd had dat hij er 5 jaar geleden was geweest. De neef was op dat moment beheerder van de sleutel van het "dorpshuis" geweest. Dat was ook de reden geweest dat zij daar hadden mogen slapen. Aldus de broer was er geen enkele reden om aan te nemen dat dit in de tussentijd veranderd zou zijn. Dus waarom checken?
Het kwam er dus op neer dat Lhagvaa de neef vantevoren helemaal niet gesproken had maar was afgegaan op aannames. Verder was me tijdens de reis al opgevallen dat Lhagvaa broers, zussen, neven, nichten, vrienden en kennissen vaak door elkaar haalde en had ik het vermoeden dat als ik meer details zou gaan vragen het verhaal nog waziger zou worden. Voor mijn eigen gemoedsrust besloot ik daarom om het hierbij te laten. En ach, uiteindelijk was het toch een prachtige dag geweest!

Tot zover Mongolië. Ik kijk terug op een bijzondere tijd in een prachtig land met ontzettend lieve mensen, waar zelfs ik af en toe bekeken moest worden. Maar ach, dan heb ik dat ook weer een keer meegemaakt. Komende vrijdag vlieg ik naar China waar ik hoop wat meer privacy te vinden. Ben benieuwd of me dat gaat lukken.

Bayartai!

Werner